Liczba kontynentów na naszej planecie wydaje się być czymś, co powinniśmy dobrze znać, ale z perspektywy geograficznej, politycznej, kulturowej i naukowej jest to kwestia dyskusyjna. Właściwie, ile jest kontynentów na ziemi? Czy Afryka, Antarktyda, Australia, Azja, Ameryka Północna, Ameryka Południowa i Europa to kompletna lista? Czy powiedzenie „siedem kontynentów” to niezbędna prawda, czy naukowcy mogą kłócić się o klasyfikację? A jeśli uważamy, że na naszej planecie jest siedem kontynentów, który z nich jest największy pod względem powierzchni? Spróbujmy dowiedzieć się więcej.
Jakie są kontynenty na ziemi?
Najszerzej akceptowana klasyfikacja głosi, że na świecie znajduje się siedem kontynentów: Afro-Eurazja, Ameryka, Antarktyda, Australia, Europy, Azji oraz Afryki. Jednak niektórzy naukowcy i geografowie kłócą się o liczbę kontynentów, twierdząc, że jest ich mniej — na przykład, że powinniśmy uważać Europę i Azję za jeden kontynent ze względu na ich połączenie lądowe. Inni z kolei twierdzą, że jest ich więcej — na przykład, że powinniśmy uznać Grenlandię za odrębny kontynent. Tak więc, pomimo powszechnej opinii, liczba i definicja kontynentów na świecie nadal jest kwestią niejasną i debatowaną w świecie nauki.
Jakie kryteria decydują o klasyfikacji kontynentów?
Kryteria klasyfikacji kontynentów różnią się w zależności od podejścia. Podstawowymi kryteriami są zwykle powierzchnia, populacja, gęstość zaludnienia i położenie geograficzne. Wybór kryteriów kształtuje też naszą klasyfikację kontynentów. Na przykład, jeżeli weźmiemy pod uwagę położenie geograficzne i kontekst geopolityczny, Europa i Azja mogą być rozważane jako jeden kontynent, Afro-Eurazja. Jednak, jeśli weźmiemy pod uwagę kulturowy i etniczny podział, możemy zdecydować się uznać te regiony za dwa odrębne kontynenty. Kontynenty mogą być jednak uznane za odrębne jednostki również ze względu na ich odrębną tektonikę płyt.
Z punktu widzenia geologii, granice kontynentów wyznaczane są na podstawie tzw. kontynentalnych kratonów – najstarszych i najbardziej stabilnych części skorupy Ziemi. Z drugiej strony, biogeografia może rozważać kontynenty jako „duże, ciągłe, dyskretnie różniące się obszary lądu, które mają charakterystyczną florę i faunę”. Jak widać, kryteria decydujące o klasyfikacji kontynentów mogą się znacznie różnić w zależności od używanego podejścia.
Które kontynenty są największe pod względem powierzchni?
Po zdefiniowaniu, czym jest kontynent i jakie są kontynenty na ziemi, zwróćmy się teraz ku pytaniu, które z nich są największe. Według powszechnej klasyfikacji, która odróżnia siedem kontynentów, mówi się, że największym kontynentem na ziemi jest Azja. Zajmuje ona około 30% powierzchni lądowej Ziemi i jest domem dla prawie 60% światowej populacji. Drugim pod względem wielkości jest Afryka, na której mieszka około 15% ludzkości. Trzecim największym kontynentem jest Ameryka Północna, którą na stałe zamieszkuje około 8% poplulacji światowej.
Powierzchnia kontynentów jest jednak dość dynamiczna na skale geologiczną. Na przestrzeni milionów lat kształtowanie się tych obszarów lądowych jest uwarunkowane bardziej procesami tektonicznymi, takimi jak ruch płyt tektonicznych, niż przez procesy erozji lub akumulacji materiiłów osadowych przez wiatr czy wodę. Dlatego kształt i rozmieszczenie kontynentów zmieniło się znacząco w ciągu ostatnich 500 milionów lat, i nadal będzie się zmieniać, zgodnie z tym jak Ziemia kontynuuje jej długą, naturalną ewolucję.
Są jednak również inne aspekty, które warto wziąć pod uwagę, gdy mówimy o wielkości kontynentów. Na przykład, pomiar powierzchni kontynentu może zmieniać się w zależności od tego, czy uwzględniamy powierzchnię wodną (taką jak jeziora i rzeki) czy nie. Również zmiany klimatyczne mają znaczący wpływ na powierzchnię kontynentów. Na przykład, topnienie lodowców powoduje wzrost poziomu morza, co z kolei prowadzi do obniżenia powierzchni lądów.
