Planeta Ziemia, w której atmosferze i na której powierzchni toczy się nasze życie, wciąż pełna jest zagadek i tajemnic. Jednym z jej fascynujących, choć nie zawsze dobrze zrozumianych elementów, jest litosfera. Aby zrozumieć to pojęcie, musimy zanurzyć się w tajemnice geologii i geofizyki.
Czym jest litosfera?
Litosfera, z punktu widzenia geomorfologii, jest strukturą geologiczną, która stanowi zewnętrzną cienką warstwę naszej planety. Pochodzi ona od słów w języku greckim: „lithos”, co oznacza kamień i „sphaira”, co oznacza sferę. To dosłownie kamień-księżniczka Ziemia. Zazwyczaj jest definiowana jako najbardziej zewnętrzna część Ziemi, która łączy skorupę ziemską i górną część płaszcza ziemi. Jest to jednocześnie najtwardsza część planety,
Grubość litosfery różni się w zależności od miejsca. W obszarach lądowych wynosi od 30 do 50 km, natomiast w obszarach oceanicznych może osiągać do 100 km. Chociaż te liczby mogą wydawać się duże, w porównaniu do całości masowej Ziemi są one niewielkie. Dla porównania litosfera stanowi mniej niż 1% całkowitej masy Ziemi.
Składniki litosfery
Na początek warto zrozumieć, czym jest skorupa Ziemi, jedną z głównych części litosfery. Skorupa ziemska to najbardziej zewnętrzna warstwa naszej planety, na której żyjemy. Możemy ją podzielić na dwie części: oceaniczną i kontynentalną. Pierwsza z nich jest cieńsza i składa się głównie z bazaltu, druga jest grubsza i zbudowana jest z granitu.
Kolejną częścią litosfery jest górna warstwa płaszcza ziemskiego. Składa się ona z peridotytu, który jest gęstszym materiałem niż skorupa ziemska. Peridotyt jest bogaty w minerały takie jak oliwin, piroksen i granat.
Tutaj warto dodać, że pomimo tego, że litosfera jest częścią geosfery (czyli wszystkich części Ziemi), to ona sama również składa się z kilku warstw. Najważniejszymi z nich są skorupa ziemianin i górna warstwa płaszcza ziemskiego. Jest to istotne, ponieważ różne części litosfery różnią się między sobą pod względem właściwości fizycznych i chemicznych.
Procesy zachodzące w litosferze
Chociaż litosfera wydaje się być statyczną warstwą, jest to dynamiczny system, w którym zachodzą różne procesy geologiczne. Takie jak: erupcje wulkaniczne, ruchy tektoniczne, a nawet procesy erozji i twórcze.
Miejscem, w którym najłatwiej zaobserwować te zmiany, są granice płyt litosfery. Płyty te są ciągle w ruchu, poddawane siłom konwekcji, które powstają w głębi Ziemi. Mogą one zderzać się, oddalać od siebie lub przesuwać obok siebie. Przenikanie płyt powoduje trzęsienia ziemi, erupcje wulkaniczne i powstawanie gór.
W obszarach, gdzie płyty litosfery oddzielają się od siebie, magma z płaszcza ziemskiego może dostać się na powierzchnię, tworząc nową litosferę. To jest jeden ze sposobów, w jaki stale powstaje nowa skorupa oceaniczna na świecie.
W tym miejscu warto dodać, że wszystkie te procesy w litosferze mają ogromny wpływ na życie na Ziemi. Tworzą krajobraz, którym się podziwiamy, dostarczają nam surowców naturalnych oraz wpływają na klimat i atmosferę.
